Dar anlamda iş sağlığı ve güvenliği; işin yapılması sırasında işyerindeki fiziki çevre şartları sebebiyle  işçilerin maruz kaldıkları sağlık sorunları ve mesleki risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması ile ilgilenen bilim dalıdır.

Geniş anlamda ise bir kuruluşun gerçekleştirdiği faaliyetlerden etkilenen tüm insanların (çalışanların, geçici işçilerin, alt yüklenici çalışanlarının, ziyaretçilerin, müşterilerin ve işyerindeki herhangi bir kişinin) sağlığına ve güvenliğine etki eden faktörleri ve koşulları inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmaktadır.

Diğer Tanımlar (Kaynak: Seyyar, Ali; Sosyal Siyaset Terimleri; Beta Yay):

a)  İşyerlerinde işin yürütülmesi ile ilgili olarak oluşan tehlikelerden, sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak ve daha insanî bir iş ortamı meydana getirmek için yapılan metotlu çalışmalar.

b) Genel anlamda, hem çalışanları korumayı (İş Güvenliği), hem de bütün işletmenin ve üretimin güvenliğini, yani etraftakilerin ve çevrenin korunmasını esas alan tedbirlerin bütünüdür.

c)  İşyerinde çalışan işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamayı, bir başka ifadeyle, işyerinde doğabilecek, iş kazası ve meslek hastalıkları gibi her türlü riske karşı gerekli tedbirleri almayı, bu husustaki şartları yerine getirmeyi, bu hedefleri yerine getirmeye yardımcı olabilecek araç-gereçlerin noksansız bulundurulmasını öngören, genelde bunların uygulanmasından işverenin sorumlu tutulduğu ve/fakat işçilerin de, öngörülen tedbirlerle ilgi olarak usul ve şartlara uymalarını isteyen bir kavramdır.
 
 
Açıklama ve Değerlendirme:
Her işçinin, maddi ve manevi varlığını tehdit eden risklerden arınmış sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışma hakkı vardır. Fakat bunun sosyal bir ihtiyaç olarak ortaya çıkması yakın zamanların olgusudur ve “iş sağlığı ve güvenliği” kavramı olarak doğuşunda, sanayileşmeyle başlayan fabrika tipi üretim sürecinde ekonomik ve hukuki olarak bir başkasına bağlı çalışan ve adına “işçi” denilen yeni çalışanlar kitlesi önemli etken teşkil etmiştir. Başka bir ifadeyle; iş sağlığı ve güvenliği ilk kez Sanayi Devrimi ile önemli bir sorun olarak tarih sahnesine çıkmıştır.

İşyerindeki riskleri önlemek bakımından işveren, sadece işin niteliğine uygun koruyucu malzemeler vermekle mükellef olmayıp, verilen malzemelerin kullanılmasını sağlamak ve bunun uygulanıp uygulanmadığını sürekli ve etkin bir biçimde denetlemekle de yükümlüdür.

Ülkemizde, geniş mânâda işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlama ile ilgili olarak, meselâ 15 yaşından küçük çocukların çalıştırılmaları yasaktır. Ancak, çocukların sağlık ve gelişmelerine, okul veya meslekî eğitim ya da mesleğe yöneltme programlarına devamlarına veya öğreniminden faydalanma kabiliyetlerine zarar vermeyecek nitelikteki hafif işlerde, 13 yaşını doldurmuş çocukların çalıştırılmaları mümkündür. Diğer taraftan, 16 yaşını doldurmamış çocuklar, ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan bir tüzükte tespit edilmektedir.

Diğer taraftan, maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yeraltında veya sualtında çalışacak işlerde, 18 yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılmaları yasaktır. Ancak, işin özelliği icabı kadın işçi çalıştırılması gereken işlerde ve 18 yaşını doldurmamış kadın işçilerin gece mesailerinde çalıştırılmalarına, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Sağlık Bakanlıkları ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın müştereken hazırlayacakları bir tüzükte gösterilecek şartlar çerçevesinde izin verilebilir.

Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin, işe girişlerinde veya işin devamı süresince bedenen bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları; işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, Sosyal Sigorta Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından rapor edilmedikçe, işe alınmaları veya çalıştırılmaları yasaktır.

Kanunî Dayanak:
İşçileri iş kazaları ve meslek hastalıklarından korumaya yönelik önlemleri almak ve onları bu konuda bilgilendirmek, İş Sağlığı ve Güvenliğinin temelini oluşturmaktadır. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun Beşinci Bölüm’ü (m.77-89) İş Sağlığı ve Güvenliği’ne ayrılmıştır. Bu bölümde; iş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin ve işverenlerin yükümlülükleri, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğine aykırı bir durumun tespiti halinde işyerinin kapatılması veya işin durdurulması, iş sağlığı ve güvenliğinin işyeri seviyesinde örgütlenmesi (iş sağlığı ve güvenliği kurulu, işyeri sağlık birimleri ve işyeri hekimi, iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanlar, sağlık ve güvenlik işçi temsilcisi), çalışma hayatında kadın ve çocuk işçilerin korunmasına yönelik hükümler düzenlenmektedir.


İş Sağlığı ve İş Güvenliğinin İlgi Alanları
·   İş sağlığı ve güvenliği konusunda işverenin yükümlülükleri
·   İş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin yükümlülükleri
·   İş sağlığı ve güvenliği konusunda devletin yükümlülükleri
·   İş sağlığı ve güvenliği kurulları
·   İşyeri sağlık birimleri ve işyeri hekimliği
·   Çalışma hayatında çocuk işçilerin korunması
·   Çalışma hayatında kadın işçilerin korunması
 
İşçi Sağlığını, Olumsuz Yönde Etkileyen Bazı Faktörler Şunlardır:
 
1.) Gereğinden fazla sıcak ve nemli ortamlarda veya kirli havada çalışmak.

2.) Yetersiz ışıklandırma.

3.) Fazla gürültü.

4.) Bedeni, gözü ve(ya) kulağı yoğun olarak yoran işler.

5.) Çalışma tempoları.

6.) Ara verme imkanlarının az olması.

7.) Gece işi veya vardiya işler.

8.) Ağır çalışma şartları.

9.) İşyeri atmosferinin kötü olması ve iş stresine sebebiyet verebilecek bütün olumsuz etkenler.